Nederlands grootste Waddeneiland Texel kennen we vooral als toeristische bestemming.
Jaarlijks trekt het schapeneiland meer dan een miljoen bezoekers. Ze komen voor natuur, rust en ruimte. En voor het eilandgevoel, op slechts een kwartier varen vanaf het vasteland. Minder bekend is dat op Texel, in het kleinste dorp nog wel, een belangrijke speler op het gebied van gezonde oliën voor voedsel en cosmetica gevestigd is. De familieonderneming van de broers Gertjan en Joost de Wit is zelfs wereldwijd marktleider in borage-olie. Een verhaal dat begint bij een schapenhouder met pioniersgeest…
Tekst: Marie-Christine Koestal
De diepblauwe borageplanten waarvan de olie wordt gemaakt, groeien en bloeien in Engeland. Velden vol worden er geteeld. Na de oogst van de zaden worden die in de fabriek van het Texelse bedrijf, New Holland Extraction Ltd in het district North Lincolnshire, tot olie verwerkt. Het is een volcontinubedrijf met 28 medewerkers. Op Texel werken negentien mensen, onder wie mede-eigenaar Joost, die liever dingen maakt dan op kantoor zit, en Gertjan, die zich bezighoudt met organisatorische zaken. De broers gaan met regelmaat naar de fabriek in Engeland, ter ondersteuning van de manager op die locatie. Met de oliën van De Wit Speciality Oils worden met name verzorgingsproducten gemaakt, zoals crèmes, shampoos en bodylotions. “Bedrijven die natuurlijke lichaamsverzorgingsproducten maken, hebben veel eisen voor hun afnemers en willen precies weten waar de ingrediënten van hun producten vandaan komen”, zegt Gertjan. “Zij kiezen voor ons bedrijf vanwege de betrouwbaarheid en zichtbaarheid als Europese onderneming. Bovendien hebben wij onze eigen fabriek. Hierdoor kunnen wij hoge kwaliteit leveren.”
Sinds een jaar of zeven maakt het Texelse bedrijf ook biologische rozenbottelolie. Gertjan: “Deze olie is in staat om beschadigde huid te herstellen en littekenweefsel te egaliseren. In eerste instantie kwamen de rozenbottels uit Lesotho, waar ze in het wild worden geplukt. Nu komen ze ook uit Chili. Er worden twee producten van gemaakt: van de vruchten zelf thee en van de zaden, een bijproduct, olie. Ze groeien in de bergen waar je verder niets kunt telen en worden geplukt door de lokale bevolking. Het bedrijf in Lesotho dat de meeste rozenbottels levert, ondersteunt ook de plaatselijke gemeenschap. Met name in Duitsland is er een enorme toename in de vraag naar rozenthee. Producenten kunnen die vraag bijna niet aan. De toevoer van de zaden voor de olie gaat dus ook gestaag door.”
Grondlegger van De Wit Speciality Oils is Gerrit de Wit, vader van Gertjan en Joost. Een halve eeuw geleden trok hij van de Noord-Hollandse kustplaats Julianadorp naar polder Het Noorden op Texel. Aanvankelijk gebruikte hij zijn land om er schapen op te houden. Al snel koos hij voor akkerbouw en stond hij bekend als ‘de wortelboer’; niet alleen vanwege de grote omvang van zijn wortelteelt, ook omdat hij machines ontwikkelde om wortelen beter te rooien en direct na de oogst in het land te snijden. Goed voorbeeld doet volgen. Zo ook de pioniersgeest van Gerrit de Wit. Toen andere worteltelers zijn methodiek overnamen, richtte Gerrit zich op het telen van zaden, iets wat hij al op de zandgronden rond Julianadorp met veldslazaad had uitgeprobeerd. Gertjan: “Het telen van zaden was heel veel handwerk. Het zaad, dat vanuit de plant op de grond viel, moest je op het land bij elkaar vegen. Mijn vader ontwikkelde machines om de oogst te automatiseren. Zijn innovatieve werkwijze werkte goed en hij leverde de zaden aan zaadfirma’s die ze op hun beurt weer aan groentetelers verkochten.” Het verwerken van zaden tot oliën kwam later in beeld. Gertjan: “In die tijd was al een aantal jaren bekend dat visoliën gezonde vetzuren bevatten. Ook de zaden van borage, oftewel komkommerkruid, zouden gezonde vetzuren bevatten. Er was vraag naar olie met deze vetzuren.
Mijn vader zag er een nieuwe inkomstenbron in, want net zoals bij veldslazaad vallen de zaden van borage op de grond. Hij had de machines om ze snel en efficiënt te oogsten. Al snel zocht hij contact met makers van voedingssupplementen, die zijn olie zouden kunnen afnemen. Hij had succes, de vraag was groot. En in tegenstelling tot afnemers van veldslazaden, bij wie er altijd gesteggel over de prijs was, kreeg hij nu goed betaald.”
We spreken over circa 35 jaar geleden. De fax was nog niet uitgevonden. Er was één telexapparaat op Texel, in het postkantoor. De internationale handel ging voornamelijk per telefoon. Bevestigingen kwamen per post of, als het heel snel moest, via dat telexapparaat. Dat verhinderde niet dat Gerrit de Wit zijn teelt wist uit te breiden. Naast de teelt en oogst van boragezaden van zijn eigen akkerbouwgronden op Texel liet hij anderen voor hem produceren. Dat gebeurde elders in het land, maar ook toen al aan de andere kant van de Noordzee. Gertjan: “Mijn vader had ongelooflijk veel contacten. Sommige leveranciers werden ook zijn concurrent.”
Circa dertig jaar geleden stapte zoon Joost de Wit in het familiebedrijf. Gertjan volgde drie jaar later. Het boerenbedrijf in het noorden van Texel verhuisde naar De Waal. Achttien jaar terug werd de productie van olie in eigen beheer genomen door de oprichting van de Engelse dochteronderneming. Twee jaar geleden werd het pand van De Wit twee keer zo groot. In het complex in De Waal komt bulkolie binnen, direct uit de fabriek in Engeland of eerst nog geraffineerd op een locatie in Nederland.
Alle olie wordt voorzien van een analyse-certificaat. “Sommige klanten willen eerst een monster, of extra analyses om te zien of de batch aan hun specifieke eisen voldoet. Borage-olie kan wel meer dan twintig verschillende specificaties hebben; virgin, geraffineerd, biologisch, kleur, gehalte gezonde vetzuren, herkomst van zaden, noem maar op. De ene klant wil tien kilo, de andere een paar duizend kilo verdeeld over een jaar. Dat vergt een goede planning voor de productie. Er komt dus heel wat meer bij kijken dan alleen olie maken.”
De Wit Speciality Oils heeft zijn werkzaamheden uitgebreid met meerdere soorten olie, maar doet bijvoorbeeld ook de distributie voor visolieconcentraat voor een bedrijf in Colombia. “We kijken waar een klant behoefte aan heeft en wat in ons pakket past”, zegt Gertjan. “Borage-
olie is nog steeds ons belangrijkste product met een omzetaandeel van dertig procent. De markt is sterk veranderd. Waar vroeger de meeste producenten van oliën voor voeding en cosmetica in Europa waren gevestigd, vindt de productie vandaag de dag vooral in China plaats. Wij zijn zelfs nog de enige fabriek in Engeland.”
Zoals gezegd is De Wit marktleider in borage-olie. De concurrentie beschouwt de Texelse onderneming ook als zodanig. De Wit zet de toon. “We kunnen echter niet de prijs bepalen. Als we die verhogen, verliezen we marktaandeel. De SKAL-gecertificeerde olie, de betiteling voor biologische producten vormt met zo’n vijftien procent van onze productie een belangrijk en groeiend aandeel van de omzet. De bedrijven die deze oliën kopen, zijn in doorsnee kritischer ten aanzien van kwaliteit. Het punt is dat de Chinezen goedkoper kunnen werken. Daar wordt minder moeilijk gedaan over bepaalde bestandsdelen. Tachtig procent van de oliën is niet puur. Wij doen geen concessies aan kwaliteit. Ik denk dat de consument namelijk liever zuivere producten krijgt. De zekerheid van een goed product maakt dat klanten graag bij ons kopen.”
